یارانه

سؤال

درخصوص اینکه ماهیت یارانه چیست آیا یارانه حق سرپرست خانوار م یباشد
که به ناحق توسط همسر و فرزند دریافت شده و یا اینکه یارانه هر عضو حق همان عضو
می باشد را اعلام فرمایند.؟

١٣٩٢/١٢/ ٧  ١٧ /٩٢/ نظریه شماره ٢٤١٢
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه

۱۳۸۸ دولت /۱۰/ برابر ماده ۱ قانون هدفمند کردن یارانه ها مصوب ۱۵
مکلف شده است قیمت حام لهای انرژی برابر مقررات این قانون اصلاح
و نیز برابر ماده ۴ نسبت به هدفمندکردن یارانه گندم، برنج، روغن،
شیر، شکر، خدمات پستی، خدمات هواپیمایی و خدمات ریلی (مسافری)
اقدام کند و برابر ماده ۳ نیز مجاز به تعیین قیمت آب و کارمزد جم عآوری
و دفع فاضلاب با رعایت این قانون شده است. در ازاء این اقدامات
و از محل وجوه حاصل از اجرای این قانون برابر ماده ۷ درصدی از آن،
به پرداخت نقدی و غیرنقدی و نیز اجرای نظام جامع تأمین اجتماعی
برای جامعه هدف اختصاص م ییابد. برابر بند الف همین ماده یارانه
نقدی و غیرنقدی با لحاظ میزان درآمد خانوار نسبت به کلیه خانوارهای
کشور به سرپرست خانوار پرداخت می شود.

برابر بند ت ماده ۱ آیین نامه اجرایی ماده ۷ یاد شده، خانوار از افرادی
تشکیل می شود که بر اساس رابطه خویشاوندی درجه یک با یکدیگر
زندگی میکنند و به صورت مشترک پرسشنامه واحدی را تکمیل کرد هاند
و برابر تبصره ذیل آن فردی که پرسشنامه جداگانه ای را تکمیل
کرده است درصورتی که تحت تکفل شخص دیگری نبوده و به طور
اجتناب ناپذیر به تنهایی زندگی می کند و از لحاظ درآمد و هزینه،
زندگی مستقلی داشته باشد خانوار تلقی می شود. و برابر بند چ ماده ۱
آیین نامه یاد شده دریافت کننده یارانه سرپرست خانوار یا فرد
واجد شرایطی است که برای دریافت یاران ههای موضوع این آیین نامه
تعیین می شود. همچنین برابر ماده ۸ همین آیین نامه، کم کهای نقدی
و غیرنقدی موضوع این آیین نامه به خانوار تعلق می گیرد. کمک های
مربوط به هر خانوار به سرپرست قانونی آن خانوار یا کسی که طبق
ماده ۹ این آیین نامه تعیین م یشود، پرداخت می شود. ماده ۹ نیز پرداخت
کمک های موضوع این آیین نامه را در مواردی مانند اعتیاد سرپرست
خانوار به مواد مخدر، زندانی بودن، عدم حضور (مثل زندگی در خارج
از کشور) و یا عدم صلاحیت وی به تشخیص سازمان هدفمندی
یارانه ها به سرپرست دیگری پیش بینی کرده است.
بنابراین و با توجه به مجموع مقررات یادشده می توان گفت اولاً یارانه
نقدی عبارت است از مبلغی که از سوی دولت در ازاء افزایش قیمت
حامل های انرژی و برخی اقلام مصرح در این قانون برای جبران افزایش
هزینه های مشترک یک خانوار به سرپرست آن خانوار پرداخت م یشود،
بنابراین اعضای یک خانوار مادام که جزو آن خانوار محسوب می شوند،
نمی توانند یارانه جداگانه دریافت دارند و در این مورد تفاوتی بین بالغ
و « یارانه نقدی » و نابالغ نیز وجود ندارد. درحقیقت وضعیت و ماهیت
است و باید از خلط « ولایت » و « نفقه » متفاوت از وضعیت « خانوار » نیز
این دو مبحث جدًا خودداری کرد.

ثانیاً در مواردی که فردی زندگی مستقلی تشکیل می دهد و عملاً از
یک خانوار خارج می شود، با مراجعه به سازمان هدفمندی یارانه ها و
مطابق آیین نامه و دستورالعمل های مربوط، یارانه خود را جداگانه
دریافت می کند و نیازی به مراجعه به دادگاه و صدور حکم نمی باشد
مگر آنکه این سازمان من غیرحق، از پذیرش درخواست متقاضی
خودداری کند که وی برای الزام سازمان می تواند به مراجع صالحه
مراجعه کند.
همچنین در مواردی که ماده ۹ آیی ننامه اجرایی ماده ۷ قانون مورد بحث
پیش بینی کرده است، به تشخیص سازمان هدفمندی یارانه ها امکان
پرداخت یارانه نقدی به افراد دیگری از جمله مادر مطلقه فرزندان
مشترکی که با وی زندگی م یکنند وجود دارد.