طبقات و درجات و تحقق ارث

طبقه اول :

درجه اول: پدر و مادر و اولاد متوفی

درجه دوم : اولاد اولاد (نوه ها)

درجه سوم : اولاد اولاد اولاد (نبیره ها)

توضیح اینکه در تمام  موارد فوق الذکر  هر یک از زوجین که باشد فرض خود را از اصل ترکه  می برد و این فرض عبارت است از نصف اصل ترکه برای زوج و ربع آن برای زوجه در صورتیکه میت اولاد یا اولاد اولاد نداشته باشد و ربع ( یک چهارم ) ترکه برای زوج و ثمن (یک هشتم) آن برای زوجه در صورتیکه میت اولا یا اولا اولاد داشته باشد .

طبقه دوم :

درجه اول : جد ( پدر پدر و پدر مادر ) و جده ( مادر پدر و مادر مادر) و برادر و خواهر

درجه دوم : پدر جد و مادر جد و پدر جده و مادر جده و فرزندان برادر و خواهر

توضیح اینکه در تمام  موارد فوق الذکر  هر یک از زوجین که باشد فرض خود را از اصل ترکه  می برد و این فرض عبارت است از نصف اصل ترکه برای زوج و ربع آن برای زوجه .

طبقه سوم :

ا – عمو و عمه و خاله و دایی درجه ( درجه اول) و اولاد آنها ( درجه دوم)

2 – عمو و عمه و خاله و دایی پدر و مادر ( درجه اول) و فرزندان آنها (درجه دوم)

توضیح اینکه در تمام  موارد فوق الذکر  هر یک از زوجین که باشد فرض خود را از اصل ترکه  می برد و این فرض عبارت است از نصف اصل ترکه برای زوج و ربع آن برای زوجه

باب دوم - درارث
فصل اول - درموجبات ارث وطبقات مختلفه وراث
ماده 861 - موجب ارث دوامراست - نسب وسبب
ماده 862 - اشخاصی که بموجب نسب ارث می برند سه طبقه اند :
1)پدر و مادر و اولاد و اولاد اولاد
2) اجداد و برادر و خواهر و اولاد آنها .
3) اعمام و عمات و اخوال و خالات و اولاد آنها .
ماده 863 - وارثین طبقه بعدوقتی ارث می برندکه ازوارثین طبقه قبل کسی نباشد.
ماده 864 - ازجمله اشخاصی که بموجب سبب ارث می برندهریک اززوجین است که درحین فوت دیگری زنده باشد.
ماده 865 - اگردرشخص واحدموجبات متعدده ارث جمع شودبه جهت تمام آن موجبات ارث می بردمگراینکه بعضی ازآنهامانع دیگری باشدکه دراین صورت فقط ازجهت عنوان مانع می برد.
ماده 866 - درصورت نبودن وارث امرترکه متوفی راجع به حاکم است .

فصل دوم - درتحقق ارث

ماده 867 - ارث بموت حقیقی یابه موت فرضی مورث تحقق پیدامی کند.
ماده 868 - مالکیت ورثه نسبت به ترکه متوفی مستقرنمی شودمگرپس از اداءحقوق ودیونی که به ترکه میت تعلق گرفته .
ماده 869 - حقوق ودیونی که به ترکه میت تعلق می گیردوبایدقبل ازتقسیم آن اداء شود از قرار ذیل است :
1)قیمت کفن میت وحقوقی که متعلق به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است .
2)دیون و واجبات مالی متوفی .
3)وصایای میت تاثلث ترکه بدون اجازه ورثه وزیاده برثلث بااجازه آنها.
ماده 870 - حقوق مزبوره درماده قبل بایدبه ترتیبی که درماده مزبور مقرراست تادیه شودومابقی اگرباشدبین وراث تقسیم گردد.
ماده 871 - هرگاه ورثه نسبت به اعیان ترکه معاملاتی نمایندمادام که دیون متوفی تادیه نشده است معاملات مزبوره نافذنبوده ودیان می توانند آن رابرهم زنند.
ماده 872 - اموال غایب مفقودالاثرتقسیم نمی شودمگربعدازثبوت فوت اویاانقضاءمدتی که عادتاچنین شخصی زنده نمی ماند.
ماده 873 - اگرتاریخ فوت اشخاصی که ازیکدیگرارث می برندمجهول و تقدم وتاخرهیچیک معلوم نباشداشخاص مزبورازیکدیگرارث نمی برندمگر آنکه موت به سبب غرق یاهدم واقع شودکه دراین صورت ازیکدیگرارث می برند.
ماده 874 - اگراشخاصی که بین آنهاتوارث باشدبمیرندوتاریخ فوت یکی ازآنهامعلوم ودیگری ازحیث تقدم وتاخرمجهول باشدفقط آنکه تاریخ فوتش مجهول است ازآن دیگری ارث می برد.

سهم الارث طبقه اول

* جدول الف

وراث	میزان سهم الارث طبقه اول
پدر یا مادر و یا یکی ازاولاد(منحصراً)	تمام ترکه را ارث می برد
پدر و مادر	اگر مادر جاجب داشته باشد1/6ارث می برد				در هر دوصورت مابقی به قرابت متعلق به پدر است
	اگر حاجب نداشته باشد 1/3متعلق به مادر
پدر و مادر و یک دختر	1/6پدر	1/6مادر		3/6سهم دختر	اگر مادر حاجب داشته باشد1/6باقیمانده به او رد نمی شود
					اگر مادر حاجب نداشته باشد 1/6 باقمانده به او رد می شود
پدر یا مادر و یک دختر	1/6سهم پدر و مادر			3/6سهم دختر	6/2به وراث رد می شود
پدر و مادر و چند دختر	1/6پدر		1/6 مادر		4/6بین دختران تقسیم می شود
پدر یا مادر و چند دختر	1/6سهم پدر یا مادر		4/6 سهم دختران		1/6 باقیمانده به وراث رد می شود
پدرومادریا یکی از آنها و پسر و دختر	1/6 پدر		1/6 مادر		مابقی به نسبت پسر دو برابر دختر
پدرومادریا یکی ازآنها ویک یا چند پسر	1/6 پدر		1/6 مادر		مابقی به پسر یا پسران می رسد
زوج یا زوجه با وراث طبقه اول	زوج یا زوجه فرض خود را می برند*				مابقی بشرح فوق بین وراث تقسیم   می شود**

*زوج با وجود اولاد 1/4 و بدون اولاد 1/2از عین ماترک و زوجه با وجود اولاد 1/8 و بدون اولاد 1/4 از عین اموال منقول و بهای اموال غیر منقول ارث می برد

** هر گاه در طبقه اول نقصی ایجاد شود نقص بر دختر یا دخترها ایجاد می شود

سهم الارث طبقه دوم

*   جدول ب

وراث	میزان سهم الارث طبقه دوم
یکی از اجداد یا یکی از اخواه(منحصراً)	تمام ترکه را ارث می برند
جد و جده ابی	جد دو برابر جده ارث می برد
جد و جده امّی	جد و جده به تساوی ارث می برند
جدو جده یا جد یا جده ابی و جد و جده  یا جد یا جده امّی	تقسیم 2/3 به اجداد ابی به نسبت دو به یک		تقسیم 1/3 به اجداد امّی به نسبت مساوی
چند برادر یا چند خواهر ابوینی یا ابی یا امّی	به نسبت مساوی بین وراث تقسیم می شود
چند برادر یا خواهر ابوینی یا ابی	به نسبت دو به یک بین وراث تقسیم می شود
برادران و خواهران امی	به نسبت مساوی بین آنها تقسیم می شود
چند برادر یا خواهر ابوینی یا ابی و چند برادر یا خواهر امی	1/3 سهم به برادر و خواهر امی به نسبت مساوی		الباقی به نسبت دو به یک بین برادرو خواهر ابوینی یا ابی تقسیم می شود
چند برادر یا خواهر ابوینی یا ابی و یک برادر و خواهر امی	1/6سهم برادر یا خواهر امّی		مابقی به نسبت دو به یک بین برادر و خواهر ابوینی یا ابی تقسیم می شود
اجداد و برادر و خواهر	1/3سهم اجداد امی و برادر و خواهر امی به نسبت مساوی		در صورتی که اجداد ابی و برادر و خواهر ابوینی یا ابی با یک برادر یا یک خواهر امی باشند1/6 ماترک را می برند
	2/3سهم اجداد ابی و برادر و خواهر ابوینی یا ابی به نسبت یک به دو
وج یا زوجه با وراث طبقه دوم	زوج یا زوجه به فرض می برند	سپس متقربین به مادر سهم      می برند	مابقی را متقربین به پدر می برند *

*هر گاه در طبقه دوم نقصی وارد شود نقص بر متقربین به پدر وارد می شود

سهم الارث طبقه سوم

*    جدول ج

وراث	میزان سهم الارث طبقه سوم
یکی از اعمام یا یکی ازاخوال منحصراً	تمامی ترکه را ارث می برند
چندعمو یاچندعمه ابوینی یا ابی یا امی	ترکه به نسبت مساوی تقسیم می شود
چندعمو و عمه ابوینی یا ابی	ترکه به نسبت دو به یک تقسیم می شود
چند عمو و عمه امی	ترکه به نسبت مساوی تقسیم می شود
چند عمو و عمه ابوینی یا ابی و چند عمو و عمه امی	1/3 سهم عمو و عمه امی به نسبت مساوی	مابقی به نسبت دو به یک بین چند عمو و عمه ابوینی یا ابی
چند عمو و عمه ابوینی یا ابی و یک عمو و عمه امی	1/6سهم عمو یا عمه امّی	مابقی به نسبت دو به یک بین چند عمو و عمه ابوینی یا ابی
اخوال (چند دایی و چند خاله)ابوینی یا ابی یا امی	در این حالت به نسبت مساوی تقسیم می شود
چند دایی و خاله ابوینی یا ابی یا امی	در این حالت به نسبت مساوی تقسیم می شود
چند دایی و خاله ابوینی یا ابی و چند دایی و خاله امی	1/3 سهم دایی و و خاله امی به نسبت مساوی	مابقی بین چند دایی و خاله ابوینی یا ابی به نسبت مساوی
چند دایی و خاله ابوینی یا ابی و یک دایی و خاله امی	1/6 سهم دایی یا خاله امی	مابقی بین چند دایی و خاله ابوینی یا ابی به نسبت مساوی
اعمام و اخوال (چند عمووچند عمه و چند دایی و چند خاله )	1/3 سهم اخوال که تقسیم بشرح فوق الذکر است	2/3سهم اعمام که تقسیم بشرح فوق الذکر است
زوج یا زوجه با ورثه طبقه سوم	زوج یا زوجه ابتدا به فرض می برند	1/3 سهم اخوال	مابقی سهم اعمام*

*هر گاه نقصی ایجاد شود نقص بر اعمام (عمو و عمه ) وارد می شود